«فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟»|پیشنهاد الگوی شش‌ضلعی حکمرانی در فضای مجازی کشور

پایگاه رهنما:

شکل‌گیری فضای مجازی برای انقلاب اسلامی که دارای انگیزه تمدن‌سازی دارد ــ علی‌رغم اینکه دارای تهدیدات فراوان است ــ یک فرصت طلایی است. این فرصت طلایی در صورتی محقق خواهد شد که اصول و اضلاع حکمرانی بر فضای مجازی به‌درستی درک شود و برای آن سیاستگذاری و برنامه‌ریزی دقیقی انجام شود. در این یادداشت به تبیین اضلاع الگوی پیشنهادی برای حکمرانی جمهوری اسلامی در فضای مجازی می‌پردازیم:

ضلع اول: تکمیل و راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات

یکی از اضلاع مهم حکمرانی در فضای مجازی تکمیل و راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات است. براساس طراحی کلان شورای‌عالی فضای مجازی، شبکه ملی اطلاعات از سه لایه زیرساخت، محتوا و خدمات تشکیل شده است. شبکه ملی اطلاعات از مرزهای ملی و دینی ما در فضای مجازی صیانت می‌کند، ضمن اینکه به سالم‌سازی فضای مجازی و آسوده‌خاطرسازی خانواده‌ها و همچنین به رونق کسب‌وکار در این عرصه هم کمک جدی خواهد کرد.

ضلع دوم: شکل‌دهی به اینترنت دوم یا ایجاد شبکه فراملی اطلاعات

ما باید برای مهار قدرت جریان آمریکایی صهیونیستی حاکم بر فضای مجازی، جهان را به‌سمت شکل‌گیری اینترنت دوم سوق دهیم. امروز چینی‌ها، روس‌ها و بسیاری از کشورهای دیگر از انگیزه لازم برای ورود به این میدان برخوردارند و جمهوری اسلامی ایران می‌تواند بر کسب منافع مشترک خود با دیگران و البته با حفظ شبکه ملی اطلاعات در بطن اینترنت دوم یا شبکه فراملی اطلاعات، به‌سهم خود در ایجاد شکاف بین آمریکایی‌ها و دیگران نقش‌آفرین باشد.

ضلع سوم: شکل‌دهی ائتلاف جهانی برای کاهش اختیارات آمریکایی‌ها در فضای مجازی

یکی دیگر از اضلاع حاکمیت فضای مجازی، شکل‌دهی یک ائتلاف جهانی برای کاهش اختیارات آمریکایی‌ها در فضای مجازی و ایجاد نظام حقوق بین‌الملل برای فضای مجازی است. روشن است که فضای مجازی در شرایط فعلی به‌شیوه کدخداگری اداره می‌شود و کدخدا خود را به هیچ کس پاسخگو نمی‌داند. شاید بدانید که تا الآن تلاش‌های زیادی برای کشاندن مسائل فضای مجازی به سازمان ملل و مجامع وابسته به آن از سوی کشورهای مختلف صورت گرفته اما با مخالفت و کارشکنی آمریکایی‌ها روبه‌رو شده است، بنابراین ما باید با تأسیس معاونت فضای مجازی در وزارت خارجه و تربیت دیپلمات‌های زبده و شجاع، به‌سمت ایجاد یا تقویت ائتلاف‌هایی که خواهان کاهش اختیارات بی‌حدومرز آمریکایی‌ها در فضای مجازی هستند، حرکت کنیم و در این زمینه از تأثیر دیپلماسی عمومی هم غافل نباشیم.

ضلع چهارم: ایجاد غلبه گفتمانی برای مواجهه معقول و انقلابی با فضای مجازی

هر گونه موفقیت در تحقق الگوی حکمرانی، مستلزم ایجاد فضای ذهنی مناسب به‌مفهوم باز شدن یک چتر گفتمانی بسیار قوی بر روی این الگو است. این چتر گفتمانی است که بازیگران داخلی و حتی بین‌المللی همسو با جمهوری اسلامی و فراتر از آن، کل مردم را به‌صورت خودجوش با سیاست‌های جمهوری اسلامی همراه خواهد کرد و موانع را به‌راحتی از سر راه بر خواهد داشت. امروزه جمهوری اسلامی فاقد چنین چتر گفتمانی است. ایجاد چتر گفتمانی نه‌تنها متدولوژی خاص خود را دارد بلکه از لوازمی برخوردار است که یکی از مهمترین آن، وفاق نظری میان مسئولان ارشد کشور است.

ضلع پنجم: راه‌اندازی شرکت‌های غیردولتی با رویکرد فراملی

مهمترین ضلع الگوی شش‌ضلعی، ضلع پنجم محسوب می‌شود. لازمه بازیگری در میدان و قرار گرفتن در مقام قانونگذاری، ایجاد بسترهای مساعد برای شکل‌گیری شرکت‌های بزرگ دانش‌بنیان از درون فضاهای استارت‌آپی است، یعنی جمهوری اسلامی باید با ایجاد صندوق مالی قوی و ارائه تسهیلات درشت، زمینه شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان حول طرح‌های خلاقانه را فراهم کند. هرچند در ابتدا این شرکت‌ها در محیط‌های کوچک و محلی شکوفا می‌شوند اما باید از قابلیت کار فرامحلی برخوردار باشند. البته از آنجا که کشور ما در معرض یک نفوذ سازماندهی‌شده از بیرون است، جا دارد بسترسازی برای شکل‌گیری این شرکت‌ها کاملاً محتاطانه باشد.

ضلع ششم: ایجاد بسیج سایبری با رویکرد محتوایی

بسیج سایبری با ارتش سایبری تفاوت دارد. بسیج سایبری یعنی آموزش و به‌میدان‌آوری میلیونی مردم در جهت دفاع محتوایی از مرزهای ملی و دینی، در واقع ما نباید نسبت به حمایت از ارزش‌های اسلامی و انقلابی در فضای مجازی و خنثی‌سازی هجمه‌هایی که به این ارزش‌ها می‌شود، سستی به‌خرج دهیم؛ این در حالی است که در سال‌های اخیر، یکی از نقاط تمرکز دشمنان ما عملیات روانی علیه افکار عمومی بوده است، در عین حال، وقتی صحبت از بسیج سایبری می‌کنیم، این بسیج اختصاصی به مردم ایران ندارد و می‌تواند همفکران ما در اقصی نقاط جهان که مهمترین دغدغه آنها ارزش‌های الهی است را هم در درون خود جا دهد.

حجت الاسلام و المسلمین رضا غلامی